ΤΟΥΡΛΩΤΗ ΤΗΣ ΜΑΝΗΣ

Μία από τις Ωραιότερες και Τελειότερες Βυζαντινές Εκκλησίεςτης Μάνης Βρίσκεται στη Άνω Μεριά του Κεντρικού Δρόμου Αρεόπολης-Γερολιμένα πριν τη Κοίτα(Δεξαμενή)στους Πρόποδες του Βουνού της"Άγια Πελαγιάς".Αφιερωμένος στους δύο αγίους μάρτυρες Σέργιο και Βάκχο.Ο Ναός στους κατοίκους της περιοχής είναι γνωστός ως "Τουρλωτή" και εορτάζεται στις 7 Οκτωβρίου.

Η θέση στον Χάρτη του Ιερού Ναού Αγίων Σεργίου και Βάκχου "Τουρλωτή".

Οι άγιοι μάρτυρες Σέργιος και Βάκχος ζούσαν στη Ρώμη επί Μαξιμιανού Παρά το νεαρό της ηλικίας τους, ο αυτοκράτορας τούς είχε αναθέσει υψηλά αξιώματα στη Σχολή των Κιντιλίων<2>: ο Σέργιος ήταν «πριμηκήριος»<3> και ο Βάκχος «σεκουνδικήριος»

Μια μέρα που ο Μαξιμιανός διέταξε να τελεσθούν δημοσίως θυσίες στους θεούς ως ένδειξη υποταγής στην εξουσία του, οι δύο νεαροί αξιωματικοί ήταν οι μόνοι που δεν παρουσιάσθηκαν και δεν συμμετείχαν. Ο αυτοκράτορας θεώρησε την πράξη τους ανταρσία, διέταξε να τους φέρουν ενώπιόν του και οργισμένος ζήτησε να μάθει την αιτία της ανυπακοής τους.

Ο Σέργιος και ο Βάκχος τού απάντησαν: «Μόνον εις την επίγειον ταύτην στρατείαν είμεθα υποχρεωμένοι να σε υπηρετούμε ως δούλοι ευγνώμονες, ω βασιλεύ! Κωφούς όμως και αναισθήτους θεούς μή γένοιτο να προσκυνήσωμεν, ή μικρόν να αποχωρισθώμεν τον αληθή και παντέλειον Θεόν, και αν με σίδηρα και πύρ καταναλώσης τας σάρκας μας· διότι δεν ευρίσκεται άλλον τόσον μακάριον εις τον κόσμον όσον να πάθη τις υπέρ της ευσεβείας.»

Ο Μαξιμιανός διέταξε να τους καθαιρέσουν από τα αξιώματά τους, να τους αφαιρέσουν επί τόπου τις ζώνες και τα διάσημα του βαθμού και να τους φορέσουν ενδύματα γυναικεία. Ντυμένους μ’ ενδύματα θηλυπρεπή και φορτωμένους βαρείς σιδερένιους κλοιούς στον τράχηλο, περιέφεραν τους μάρτυρες ανά την πόλη για να τους χλευάσουν.

Κατόπιν ο αυτοκράτορας έδωσε εντολή να οδηγήσουν τους αγίους, από στρατόπεδο σε στρατόπεδο, έως τις όχθες του Ευφράτη, στην πόλη Βαρβαλισσό<5>, όπου είχε την έδρα του ο διοικητής της επαρχίας της Ανατολής Αντίοχος, δικαστής σκληρός και ωμότατος. Τους έφεραν μπροστά του για να τους ανακρίνει, ούτε οι απειλές του όμως ούτε οι κολακείες δεν στάθηκαν ικανές να πτοήσουν τους αγίους νέους. Τον Σέργιο, τον έκλεισαν τότε σ’ ένα κελλί και άρχισαν να βασανίζουν τον σύντροφό του. Τον μαστίγωσαν με μαστίγια από βούνευρα με τέτοια αγριότητα, που ο Βάκχος παρέδωσε την ψυχή του, όλος χαρά που θα κατατασσόταν επιτέλους στις στρατιές των αγγέλων και των αγίων. Την επαύριο, έφεραν πάλι ενώπιον του διοικητού τον Σέργιο, ο οποίος θλιβόταν που βρισκόταν ακόμη στον μάταιο τούτο κόσμο, ενώ ο σύντροφός του χαιρόταν ήδη την μακαρία ζωή. Ο Αντίοχος αρχικά δοκίμασε να κάνει τον Σέργιο ν’ αλλαξοπιστήσει· τού θύμισε τα αξιώματα και την εξουσία που είχε πρίν και ύστερα τον απείλησε με τα πιο φρικτά μαρτύρια. Μάταιος κόπος! Διέταξε τότε ο ηγεμόνας να φορέσουν στον άγιοι υποδήματα που είχαν αιχμηρά καρφιά στο εσωτερικό μέρος, και τον υποχρέωσε να τρέχει μπροστά από το άρμα του. Δεκαπέντε χιλιόμετρα διήνυσε τρέχοντας έτσι ο άγιος, μέχρι που έφθασαν στο κάστρο των Τετραπυργίων (σημ. Κσαϊράς-Σελέ). Η χαρά του που συμμετείχε κι εκείνος στο Θείο Πάθος, τον ανύψωνε πάνω από τους πόνους του σώματος, και ο Σέργιος έτρεχε χαρούμενος γοργά, ψάλλοντας ύμνους. Κατά τη διάρκεια της νύκτας, ήλθε άγγελος και εθεράπευσε τις πληγές του, κι έτσι ο νέος παρουσιάσθηκε την επομένη στον διοικητή ευδιάθετος κι έτοιμος για νέους αγώνες. Ο Αντίοχος διέταξε τότε να τον αποκεφαλίσουν στον επόμενο σταθμό, τη Ρουσάφα, διακόσια χιλιόμετρα ανατολικά του Χαλεπίου. Φθάνοντας στον τόπο της εκτελέσεως, ο άγιος ζήτησε λίγο χρόνο από τους δημίους του, και προσευχήθηκε ένθερμα να συγχωρηθούν οι διώκτες του. Κατόπιν, έκλινε ο ίδιος την κεφαλή κάτω από το ξίφος και η ψυχή του πέταξε για να συναντήσει τον Βάκχο στη Βασιλεία των Ουρανών.

Οι κάτοικοι της Σούρα, του χωριού όπου μαρτύρησε ο Βάκχος, θέλησαν να πάρουν κρυφά το σώμα του αγίου Σεργίου, φλόγα μεγάλη όμως εξήλθε από τον τάφο και τους εμπόδισε. Έτρεξαν τότε οι χριστιανοί της Ρουσάφα, έδιωξαν τους επίδοξους ληστές και κατέθεσαν το τίμιο λείψανο σε μέρος ασφαλές. Έκτισαν αργότερα πάνω στον τάφο του αγίου Σεργίου ναό, ο οποίος κατέστη ένα από τα πιο σεπτά προσκυνήματα όλης της Ανατολής, σε τέτοιο μάλιστα βαθμό ώστε ο τόπος εκείνος ονομάσθηκε Σεργιούπολις. Τεμάχια του τιμίου λειψάνου διεσπάρησαν σε όλο τον χριστιανικό κόσμο .

Ερχόμενος στην Κοίτα από τον Πύργο Διρού, κοντά στο πολύπυργο χωριό, αριστερά του αμαξοτού δρόμου, βλέπει από μακριά, ανάμεσα σε ελιές, την εντυπωσιακή στην εξωτερική της όψη εκκλησία των Άγιων Σεργίου και Βάκχου.

Φώτο:Όμοιοι της Μάνης

Φώτο:Όμοιοι της Μάνη

Είναι ναός βυζαντινός, τρουλλαίος, σταυροειδής, τετράγωνος, απλός τετρακιόνιος χωρίς νάρθηκα. Οι κίονες του είναι οκταγωνικοί και ο τρούλλος ψηλός, αλλ' όχι όσο της Επισκοπής, ναού ο όποιος σώζεται κοντά στον οικισμό της Μέσα Μάνης Άγιος Γεώργιος παρά το Σταυρί. Το ναό των Αγίων Σεργίου και Βάκχου έχει συντηρήσει η κεντρική Υπηρεσία Αναστηλώσεως.

Η Α πλευρά είναι χτισμένη με αφρόντιστο πλινθοπερίκλειστο σύστημα. Οι κατακόρυφες πλίνθοι. όπου υπάρχουν είναι μονές. Στις πλάγιες αψίδες τα τόξα των παραθύρων είναι κατασκευασμένα από πλίνθους. Τα τόξα περιβάλλει μονή σειρά πλίνθων, όπως και το παράθυρο της μέσης αψίδας, όπου όμως οι πλίνθοι κατέρχονται σχεδόν ως το μέσον των λαμπάδων, οι οποίοι από εκεί και κάτω αποτελούνται εκ των πωρόλιθων της οικοδομής.

Τη μεσαία αψίδα πάνω από το παράθυρο ζώνει οδοντωτή ταινία οριζόντια και πιο πάνω τρεις σειρές μονών πλίνθων, ψηλότερα ζωφόρος από σειρές αγάνωτων. ρομβοειδών πλίνθινων πλακιδίων. Ψηλότερα, κάτω από τη στέγη, ταινία οδοντωτή. Όμοιες οδοντωτές ταινίες (όχι γείσα) υπάρχουν κάτω από τη στέγη των πλαγίων μόνο πλευρών στις πλάγιες αψίδες. Η Α κεραία και οι Α πλευρές των οριζοντίων κεραιών δεν έχουν οδοντωτή ταινία κάτω από τη στέγη. Τα τμήματα αυτά είναι χτισμένα με κανονική πλινθοπερίκλειστη τοιχοδομία. στην οποία οι κατακόρυφες πλίνθοι είναι μονές.

Νότια πλευρά. Η οδοντωτή ταινία της Ν λοξής πλευράς της αψίδας του Διακονικού συνεχίζεται οριζόντια και διατρέχει το Ν τοίχο. Πάνω από αυτήν τρεις σειρές μονών οριζόντιων πλίνθων και ψηλότερα πάλι ζωφόρος ρομβόσχημων πλακιδίων. Κάτω από την οδοντωτή ταινία ο τοίχος συνίσταται από μαρμαρόλιθους και λίγους πώρους. Οι κατακόρυφες πλίνθοι είναι ελάχιστες. Οι οριζόντιες είναι περισσότερες. Μαρμαρόλιθοι σχηματίζουν κοντά στο έδαφος τρεις σταυρούς (Ο δυτικός δεν είναι πολύ κανονικός) εναλλασσόμενους με δύο ταυ.

Στη Ν πλευρά μόνο κάτω από τη στέγη του τύμπανου υπάρχει οδοντωτό γείσο. Το τύμπανο γεμίζει με το ευρύ μονόλοβο παράθυρο, πού το βαθμιδωτό, πλίνθινο τόξο του φθάνει ως την ποδιά, πλαισιούμενο από ταινία Οδοντωτή, η οποία εκτείνεται και περιβάλλει τα εκατέρωθεν του χαμηλά διαμορφούμενα τετράπλευρα τύμπανα. Πάνω από τα τύμπανα από ένα πλίνθινο τεταρτοκύκλιο, το οποίον δεν περικλείει οδοντωτή ταινία. Τα τεταρτοκύκλια είχαν στο εσωτερικό τους εντοιχισμένο πιάτο.

Πρόσοψη. Και εδώ οδοντωτό γείσο υπάρχει μόνο κάτω από τη στέγη του αετώματος. Το παράθυρο του Δ τύμπανου είναι όμοιο με το παράθυρο του Ν. Διαφέρει κατά τη διάταξη της οδοντωτής ταινίας, η οποία περιβάλλει και το πώρινο τόξο της θύρας. Κάτω από τα τετράπλευρα τύμπανα, εκατέρωθεν του τόξου της θύρας, βραχείες σειρές ζητοειδών κεραμοπλαστικών κοσμημάτων. Η περιβάλλουσα το τόξο της θύρας οδοντωτή ταινία οριζοντιούμενη συνεχίζεται και ενώνεται με τις οδοντωτές που ζώνουν το Ν και Β τοίχο.

Εκατέρωθεν του τόξου διακοσμεί την πρόσοψη πάλι ζωφόρος ρομβοειδών πλακιδίων. Στον Δ τοίχο δεν παραλείπονται οι κατακόρυφοι μονές πλίνθοι. Οι διπλές είναι ελάχιστες. Αριστερά της θύρας μαρμαρόλιθοι σχηματίζουν το γράμμα ταυ την οριζόντια κεραία του αποτελούν δυο κομμάτια. Δεξιά προς Ν της θύρας δυο όρθιοι μαρμαρόλιθοι.

Βόρεια πλευρά. Οι χρησιμοποιηθείσες στην τοιχοδομία πλίνθοι είναι λίγες. Στην πλευρά χρησιμοποιήθηκαν δύο όρθιοι μαρμαρόλιθοι. Κατακόρυφοι ψηλοί έχουν τοποθετηθή και στις γωνίες του ναού. Το τύμπανο διαμορφώθηκεν, όπως το νότιο, με παράθυρο όμοιο και οδοντωτή ταινία μόνο κάτω από το αέτωμα του τυμπάνου.

Τρούλλος. Ο οκτάπλευρος τρούλλος ολόκληρος έχει χτιστεί κανονικά με πλινθοπερίκλειστους πωρόλιθους. Στις πλευρές του ένα μονόλοβο παράθυρο εναλλάσσεται με ψευδοπαράθυρο. Μόνο τα τόξα των είναι πλίνθινα, πλαισιωμένα από οδοντωτή ταινία, η οποία περιβάλλει τον τρούλλο κάτω από τη στέγη. Στις γωνίες εξέχουν ψευδοκιονίσκοι από λευκό μάρμαρο.

Ο ναός των Αγίων Σεργίου και Βάκχου χρονολογήθηκε από τον Megaw στο β' μισό του 12ου αι. και πιο πρόσφατα από τον Χαρ. Μπούρα στο α' τέταρτο του 12ου αι.